Od 2021 roku rząd regulował podstawy wynagrodzeń sędziów oraz prokuratorów za pomocą ustawy okołobudżetowej. W pierwszym roku tłumaczono to pandemią, lecz potem stało się to regułą do tego stopnia, że proponowano to również w projekcie ustawy okołobudżetowej na 2024 rok. Ostatecznie wycofano się z tego po pozwach ze strony prokuratorów i sędziów oraz wielokrotnych apelach Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP oraz m.in. Stowarzyszenia Referendarzy Sądowych LEX IUSTA i Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia. W przypadku prokuratorów znowelizowano ustawę okołobudżetową na 2023 rok, a rezerwa na wyrównanie wynagrodzeń sędziów za poprzedni rok została uruchomiona po wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Zasady wyliczania wynagrodzeń sędziów i prokuratorów są określone przez Prawo o ustroju sądów powszechnych i Prawo o prokuraturze. Według tych przepisów, podstawą ustalenia wynagrodzenia powinno być przeciętne wynagrodzenie za II kwartał roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Na przykład, w 2023 roku podstawą powinno być 6156,25 zł, lecz zastosowano stałą kwotę 5444,42 zł. W 2021 roku, z powodu pandemii, wynagrodzenia sędziów i prokuratorów zostały utrzymane na poziomie z 2020 roku, natomiast w 2022 roku wynagrodzenie wyliczono na podstawie danych z II kwartału 2020 roku, a nie 2021 roku.
W listopadzie 2023 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że celem art. 178 ust. 2 Konstytucji jest ustanowienie mechanizmu wynagradzania sędziów, który zapewni im pewność co do wysokości przyszłych dochodów oraz uniemożliwi jakiekolwiek manipulacje w tym zakresie. Jednakże w ostatnich latach wynagrodzenia sędziów są ustalane przez ustawodawcę w sposób całkowicie uznaniowy, zarówno pod względem zasad ich ustalania, jak i tempa wzrostu. Taka uznaniowość nie powinna mieć miejsca w odniesieniu do wynagrodzeń sędziowskich - zaznaczył Trybunał. Zwrócił również uwagę, że w obliczu potencjalnie trudnej sytuacji budżetowej, zgodnie z warunkami brzegowymi wyznaczonymi w wyroku K1/12 TK (dotyczącym zamrożenia wynagrodzeń sędziowskich z 2012 roku), konieczne jest zapewnienie szczególnej ochrony wynagrodzeń sędziowskich. - Choć regulacja rozpatrywana w tamtej sprawie miała charakter incydentalny, obecnie przedmiotem kontroli jest systemowe usankcjonowanie rozwiązania incydentalnego - dodał. Podkreślił, że ze względu na specyficzną formę ustawy okołobudżetowej, obowiązującej na rok budżetowy, nie można rozpatrywać tej sprawy bez kontekstu wcześniejszych rozwiązań. Trybunał wskazał, że przepisy ustaw okołobudżetowych na lata 2021-2023 w istocie ustanawiają nowe zasady ustalania podstawy wynagrodzeń sędziowskich.
Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego posypała się fala pozwów sędziów, prokuratorów, ale też referendarzy sądowych. Z dotychczasowej praktyki kancelarii sprawy te dość szybko rozstrzygają się na korzyść strony domagającej się wyrównania wynagrodzenia - działania rządu w poprzednich latach nie znajdują bowiem uzasadnienia w przepisach.
Jeśli zamierzają Państwo wystąpić do sądu do wyrównania wynagrodzenia z powyższego tytułu - zapraszam do kontaktu z naszą kancelarią, która ma bogate doświadczenie w tej kwestii.
Zaznaczyć należy, że powyższe roszczeni dotyczą przede wszystkich wyrównania wynagrodzenia za lata do 2021 do 2022 r., bowiem ustawodawcą podjął już kroki w kierunku wyprostowania powyższej sytuacji za 2023 r.