Decyzja o udzieleniu kredytu lub pożyczki często wiąże się z obowiązkiem pobierania prowizji za udzielenie tego finansowania. Banki miały także praktykę uwzględniania składek ubezpieczeniowych, zwiększając w ten sposób kwotę kredytu lub pożyczki. W efekcie umowa zawierana między pożyczkodawcą lub kredytobiorcą zawierała dwie kwoty: pierwsza odnosiła się do kosztów związanych z udzieleniem kredytu (prowizja i składki ubezpieczeniowe), a druga określała kwotę faktycznie dostępnego kapitału.
Banki naliczały odsetki zarówno od kredytowanych prowizji i składek ubezpieczeniowych, jak i od kwoty kredytu przekazywanej do wypłaty kredytobiorcy. To budziło wątpliwości co do zgodności tej praktyki z przepisami Unii Europejskiej i krajowymi przepisami dotyczącymi kredytu konsumenckiego. Na tle zbliżonego stanu faktycnzego w dniu 3 listopada 2022 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa-Podgórze w Krakowie zadał pytania prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, a sprawa otrzymała sygnaturę akt C-678/22.
Pierwsze pytanie dotyczy możliwości umieszczania w umowach kredytu konsumenckiego postanowień, które uwzględniają nie tylko odsetki od wypłaconej kwoty konsumentowi, ale także inne koszty kredytu. Te dodatkowe koszty tworzą całą kwotę do zapłaty przez konsumenta na mocy umowy kredytu konsumenckiego.
Drugie pytanie ma na celu ustalenie, czy w umowach kredytu można zawierać postanowienia, które jedynie informują konsumenta o stopie procentowej kredytu i całkowitej wartości skapitalizowanych odsetek, bez wyraźnego wskazania, że podstawą do obliczenia tych odsetek jest inna kwota niż ta, która została faktycznie przekazana konsumentowi.
Jeśli Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej udzieli pozytywnych odpowiedzi na te pytania, może to mieć istotne konsekwencje dla konsumentów korzystających z kredytów konsumenckich. Zgodnie z krajowym prawem, konsument ma prawo do skorzystania z sankcji kredytu darmowego w przypadku naruszenia obowiązków informacyjnych przez pożyczkodawcę lub kredytodawcę. Oznacza to, że konsument mógłby być zobowiązany do spłaty tylko kwoty udzielonego mu kapitału, bez kosztów prowizji i odsetek. W tym celu w okresie 1 roku od chwili wykonania kredytu musiałby złożyć oświadczenie o sankcji kredut darmowego. W ten sposób konsument miałby również prawo do zwrotu już zapłaconych kosztów udzielenia kredytu i odsetek.
Mając na uwadze dotychczasową praktykę banków, które często nawet nie kryły się z naliczaniem odsetek od prowizji, decyzja TSUE będzie miała kapitalne znaczenie dla tysięcy kredytobiorców.